สมเด็จพระนารายณ์มหาราช

 
สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงเป็นพระมหากษัตริย์อาณาจักรอยุธยาพระองค์ที่ ๒๘ ครองราชย์ในช่วงพ.ศ.๒๑๙๙-๒๒๓๑ พระราชบิดาทรงพระนามว่าพระเจ้าปราสาททอง พระราชมารดา คือ พระราชธิดาพระเจ้าทรงธรรม มีพระราชสมภพเมื่อ พ.ศ. ๒๑๗๕ เหตุที่มีพระนามว่า พระนารายณ์ นั้นมีความอ้างในพงศาวดารว่า เมื่อแรกประสูติพระญาติวงศ์เหลือบเห็นว่าทรงมีสี่กร
 
ตลอดระยะเวลาครองราชย์นาน ๓๒ ปีนั้น ได้ทรงประกอบพระราชกรณียกิจที่น่าสนใจ นานัปการ อาทิ
 
ช่วงสิบปีแรก ได้ทรงสร้างความเป็นปึกแผ่นให้กับอาณาจักรด้วยการขยายพระราชอาณาเขตโดยทำศึกกับพม่า เพื่อแย่งเมืองเชียงใหม่ ส่งกองทัพเมืองทวาย เมืองเมาะตะมะกลับคืนมาเป็นของไทยและส่งกองทัพไปล้อมเมืองพุกาม
 
ช่วงสิบปีที่สองได้ทรงเพิ่มพูนการค้ากับนานาชาติ อาทิ จีน ฮอลันดา อังกฤษ อิหร่าน อย่างกว้างขวาง ทรงบูรณะเมืองลพบุรีให้สวยงามและทรงใช้เป็นที่ประทับนานถึง ๘ เดือน ในเวลาหนึ่งปี พระนครศรีอยุธยาซึ่งเป็นเมืองหลวงของอาณาจักร กลายเป็นนครศูนย์กลางการค้านานาชาติที่สำคัญแห่งหนึ่งในซีกโลกตะวันออก
 
ช่วงสิบปีสุดท้ายของรัชกาล เป็นระยะเวลาที่ได้ทรงผูกไมตรีกับชาติต่างๆ อย่างใกล้ชิด เช่น กับอิหร่านและฝรั่งเศสจนถึงกับได้ส่งคณะทูตแล กเปลี่ยนซึ่งกันและกัน ชื่อเสียงอาณาจักรสยามเป็นที่เลื่องลือในทวีปยุโรป นอกจากนี้ สัมพันธไมตรีกับนานาชาติยังได้นำเทคโนโลยีใหม่ๆ จากต่างชาติ มาใช้จนเกิดประโยชน์แก่อาณาจักร เช่น การสร้างป้อมปืน หล่อปืนใหญ่  ทำแผนที่เดินเรือ ดาราศาสตร์ ต่อเรือกำปั่น ระบบน้ำประปาและการแพทย์แบบตะวันตก อย่างไรก็ตามในปลายรัชกาล สัมพันธไมตรีกับฝรั่งเศสอย่างใกล้ชิด จนกระทั่งได้นำทหารฝรั่งเศสจำนวนมากเข้ามาตั้งมั่นที่เมืองบางกอก นำมาซึ่งความไม่พอใจให้แก่ขุนนางไทยกลุ่มหนึ่ง นำโดยพระเพทราชาจึงได้ทำการยึดอำนาจในขณะที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชประชวรและประทับที่พระราชวังเมืองลพบุรี
 
สมเด็จพระนารายณ์มหาราชเสด็จสวรรคต ท่ามกลางเหตุการณ์ที่กำลังยุ่งยากที่พระที่นั่งสุทธาสวรรย์เมื่อวันที่ ๑๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๒๓๑ ขณะมีพระชนมายุได้ ๕๖ พรรษา.